अलिबाग : उंच वाढणारी सुपारीची झाडे चक्रीवादळात उन्मळून पडत असल्याचे दिसून येते. याचा प्रत्यय निसर्ग व तोक्ते वादळात आला आहे. या वादळांमुळे रायगड किनारपट्टीवरील ५० टक्क्यांहून अधिक सुपारीची झाडे उन्मळून पडली होती. यामुळे चक्री वादळाचा सामना करण्यासाठी कृषी विद्यापीठाच्या सहकार्यातून सुपारी संशोधन केंद्रात रोठा सुपारीची उंचीने कमी असलेली झाडांची जात विकसित करण्यात येत आहे. यामुळे झाडावरील सुपारी काढणीची कामही सुलभ होणार असून, रोठा सुपारीच्या बागा आणि बागायतदारांना नवसंजीवनी मिळणार आहे.
रायगड जिल्ह्यात प्रामुख्याने श्रीवर्धन, मुरूड, अलिबाग तालुक्यात सुपारीचे पीक घेतले जाते. श्रीवर्धनची रोठा सुपारी जास्त उत्पन्न देणारी आहे. मात्र, या सुपारीच्या झाडांची उंची सरासरी २२ फूट असते. वादळात ही झाडे उन्मळून पडतात. यावर उपाय म्हणून नव्याने १५ फूटांपर्यंत उंची असणाऱ्या रोठा सुपारीची झाडे विकसित करण्यात येत आहे. जिल्ह्यात जवळपास पाच हजार हेक्टरवर सुपारीची लागवड केली जाते. यातून दरवर्षी साधारणपणे ३५ ते ४० कोटींची उलाढाल होत असते.
कमी जागेत जास्तीत जास्त झाडे लावून इतर कामासाठीही जागा वापरता येते. जिल्ह्यातील भौगोलिक परिसर आणि हवामान सुपारीसाठी उपयुक्त आहे. चार वर्षांपूर्वी आलेल्या निसर्ग चक्रीवादळाचा तडाखा रायगड जिल्ह्यातील सुपारी बागांना बसला. वादळामुळे जवळपास ५० टक्केहून अधिक सुपारीच्या बागा नष्ट झाल्या होत्या. भुईसपाट झालेल्या बागामुळे बागायतदारांचे मोठे नुकसान झाले इतकेच नव्हे तर श्रीवर्धन प्रसिद्ध रोठा सुपारीचे अस्तित्वच धोक्यात आणले आहे. रोठा सुपारीची नव्याने लागवड करण्यासाठी रोपांचीही कमतरता भासू लागली. बाहेरील रोपे आणून त्यांची लागवड करण्यास स्थानिक बागायतदार उत्सुक नव्हते. त्यामुळे शेतकऱ्यांच्या बागा आणि सुपारी संशोधन केंद्राच्या रोपवाटिकांमध्ये रोपे तयार करून ती वितरित करावीत, अशी मागणी बागायतदारांची होती.
सुपारीची संकरित जात विकसित करणार
सुपारीच्या स्थानिक जातीची झाडे उंच वाढतात. त्यामुळे वादळात ती उन्मळून पडतात. शिवाय झाडे उंच असल्याने त्यांचे व्यवस्थापन किंवा काढणीची कामे त्रासदायक ठरतात. अशा वेळी रोठा सुपारीची बुटकी जात विकसित करण्याच्या दृष्टीने प्रयत्न सुरू आहेत. अन्य प्रांतातील बुटक्या जातीच्या सुपारीबरोबर रोठा सुपारीची संकरित जात विकसित करण्यात येत आहे. रोठा सुपारीची चव, गुणधर्म कायम ठेवून झाडांची उंची कमी कशी राहील, यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. हा प्रयोग यशस्वी झाल्यास बागायतदारांना सुपारीचे अधिकाधिक उत्पन्न घेणे शक्य होणार आहे.
विदेशात रोठा सुपारीला मागणी
श्रीवर्धनची रोठा सुपारी जगप्रसिद्ध आहे. या सुपारीत पांढरा भाग जास्त असतो. सुपारीत आरसेक्लोनीन रसायनाचे प्रमाण कमी असते. इतर सुपाऱ्यांच्या तुलनेत चवीला मधूर असते. सुंगधी सुपारी आणि पान मसाला उत्पादनासाठी या सुपारीला जास्त मागणी असते. आखाती देश आणि अफगाणिस्तान, पाकिस्तान या देशात निर्यात केली जाते. श्रीवर्धन येथील सुपारी संशोधन केंद्राने रोठा सुपारीवर संशोधन करून नवीन प्रजाती विकसित केल्या आहेत. आंबा, काजू आणि नारळाच्या तुलनेत सुपारीची लागवड आणि संगोपन खर्च कमी आहे. यातून मिळणारे उत्पन्नही चांगले असते.
